Warszawa. Jerzy Grzegorzewski, wybitny reżyser teatralny, który współpracował z teatrami w Łodzi, Krakowie, Wrocławiu, Warszawie zmarł wczoraj [9 kwietnia] rano w Warszawie w wieku 66 lat.
Ostatnim spektaklem, wyreżyserowanym przez Grzegorzewskiego był On. Drugi powrót Odysa na podstawie jego własnego scenariusza, w znacznej mierze opartego na trzecim akcie Powrotu Odysa Stanisława Wyspiańskiego, połączonego z monologiem autorstwa córki reżysera.
Urodzony w 1939 roku Jerzy Grzegorzewski był reżyserem i scenografem. Ukończył łódzką Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych i Wydział Reżyserii Dramatu warszawskiej PWST. Po studiach związał się z łódzkim Teatrem im. Stefana Jaracza. W 1976 roku Jerzy Grzegorzewski zaczął pracę w Starym Teatrze w Krakowie. Dwa lata później, nie przerywając pracy w Łodzi i Krakowie, został dyrektorem artystycznym Teatru Polskiego we Wrocławiu. W roku 1982 przeniósł się do Warszawy i objął stanowisko dyrektora artystycznego Teatru Studio po Józefie Szajnie. W warszawskim teatrze powstały m.in. Parawany Jeana Geneta, Pułapka Tadeusza Różewicza czy Opera za trzy grosze Bertolta Brechta.
W kolejnych latach reżyser powracał do autorów i utworów wystawianych wcześniej w Teatrze im. Stefana Jaracza – teksty Witkacego, Juliusza Słowackiego, Adama Mickiewicza i Zygmunta Krasińskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Antoniego Czechowa, Jeana Geneta oraz Tadeusza Różewicza pojawiały się w coraz to nowych interpretacjach. Większość spektakli stworzonych na podstawie własnych scenariuszy, to składanki z Lowry’ego, Szekspira, Wyspiańskiego, Witkiewicza czy Mickiewicza.
– Dość uparcie, chociaż może nieefektownie, realizowałem swoją wersję pojmowania sztuki jako dziedziny niezależnej, a jeśli były jakieś odniesienia do rzeczywistości, to wynikały one z tego, co niosła literatura i napięcia czasu – powiedział Grzegorzewski w roku 1990.
W 1997 roku został dyrektorem artystycznym Teatru Narodowego w Warszawie. Nominacja ta wzbudziła kontrowersje wśród krytyków, którzy zarzucali dotychczasowym przedstawieniom Grzegorzewskiego manieryzm i hermetyczność, byli przeciwni temu, by scenę z zasady akademicką objął artysta z natury awangardowy. Grzegorzewski zrezygnował z tej funkcji w 2003 roku, pozostając w tym teatrze reżyserem.
Jerzy Grzegorzewski był Kawalerem Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski i doktorem honoris causa łódzkiej ASP. Był też laureatem wielu nagród, w tym nagrody krytyki im. Tadeusza Boya Żeleńskiego. Dwukrotnie otrzymał wyróżnienie w Konkursie na Najlepszą Inscenizację Dzieł Dramatycznych Williama Szekspira. W zeszłym roku otrzymał nagrodę specjalną kapituły Feliksów Warszawskich. Otrzymał również m.in. nagrodę za reżyserię i inscenizację Ślubu Gombrowicza w Teatrze Polskim we Wrocławiu na 17. Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych i nagrodę za całokształt osiągnięć artystycznych w dziedzinie reżyserii, przyznaną przez Ministerstwo Kultury i Sztuki. MKiS przyznało mu także nagrodę za wybitne osiągnięcia artystyczne w dziedzinie reżyserii i scenografii sztuk teatralnych. Ponadto na 24. Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych nagrodzono go za reżyserię Pułapki Różewicza w Teatrze Studio w Warszawie. W 1991 roku otrzymał nagrodę im. Konrada Swinarskiego za inscenizację Śmierci Iwana Iljicza wg Lwa Tołstoja w Teatrze Studio w Warszawie i Starym Teatrze w Krakowie.
Śmierć przerwała próby Jerzego Grzegorzewskiego do Krzeseł Eugene’a Ionesco w Starym Teatrze w Krakowie.
: Jerzy Grzegorzewski • Teatr Polski we Wrocławiu